14 Октомври – Меѓународен ден на е-отпад​

Рециклирајте го вашиот е-отпад – тоа е од клучно значење! 

Меѓународниот ден на е-отпад 2025 ќе се фокусира на критични суровини

Како што побарувачката за паметни телефони, електрични возила, соларни панели и друга технологија продолжува да расте, така расте и потребата за материјалите кои овозможуваат овие уреди да работат.

Оваа година, Меѓународниот ден на е-отпад – што се одржува на 14 октомври 2025 година – ќе се фокусира на критичните суровини (CRM), елементи што се ископуваат само во неколку земји и кои се клучни за поттикнување на зелената и дигиталната транзиција.

Зошто критичните суровини се толку критични?

Геополитиката нагласува колку се важни овие материјали. И додека многу луѓе досега слушнале за критични материјали, не сите знаат дека овие елементи можат да се обноват од неискористени или расипани електронски уреди што стојат во нашите фиоки и тавани. Затоа 8-то издание на Меѓународниот ден на е-отпад (#ewasteday) ќе се фокусира на подигање на свеста за овој факт.

Во Европа, неодамнешниот Закон за управување со критични материјали , поставува амбициозни цели: до 2030 година, 10% од годишната потрошувачка на критични материјали треба да се набавува дома, 40% треба да се преработува во рамките на ЕУ, а 25% треба да доаѓа од рециклирање. Оваа последна цел не може да се постигне без собирање поголеми количини на е-отпад и развој на поспецијализирана технологија.

Поттикнати од ова законодавство, во моментов се развиваат нови иновативни технологии за да се овозможи ефикасно рециклирање на критичните материјали, кои се достапни само во многу мали количини во употребената електронска опрема и бараат многу сложен третман. Сепак, веќе многу години, за материјали како што се бакар или алуминиум, постојат добро функционирачки процеси.

Неодамнешна студија напишана од TNO покажува дека селективното обновување на критичните материјали од       е-отпадот може да придонесе за обезбедување до 31% од моменталната побарувачка за критични материјали во ЕУ.

Што можеме да направиме?

Законодавството и технологијата нема да бидат од голема помош, освен ако потрошувачите не го направат клучниот чекор – да ги донесат своите неупотребливи електрични апарати на одредени места наменети за собирање. Студија на WEEE Forum и UNITAR покажа дека домаќинствата просечно поседуваат 74 предмети од ЕЕО (со исклучок на сијалици и светилки), од кои 61 предмет се во употреба, девет работат но се складирани, а четири не работат и се складирани. Вкупната маса на предмети во домаќинствата е 90 милиони тони (Mt), од кои 7 Mt се складирани и работат, а 3 Mt се складирани и расипани.

Повеќето луѓе имаат стари телефони, лаптопи, полначи или други електронски уреди што се заборавени во фиоки. Со враќање на овие предмети преку официјалните канали за собирање, потрошувачите играат директна улога во информирањето за критичните ресурси и во поддршката на циркуларната економија.

Организаторите на Меѓународниот ден на            е-отпад ќе обезбедат насоки, алатки и локални настани за да им помогнат на граѓаните да донесат информирани одлуки и одговорно да ги отстранат своите електрични апарати, со што ќе го помогнат процесот на враќање на критичните материјали.